Każdy dzień w pracy powoduje u Ciebie rozstrój żołądka, bezsenność i kołatanie serca? Na myśl o swoim szefie zaczynasz się pocić i drżą Ci ręce? Z powodu złej atmosfery w pracy coraz częściej myślisz o rezygnacji i poszukaniu nowego zatrudnienia? Jeśli zachowanie współpracowników, przełożonego lub szefa negatywnie odbija się na Twoim zdrowiu psychicznym i fizycznym, mogłeś paść ofiarą mobbingu. Niestety, udowodnienie mobbingu jest trudne, a nierzadko również sami pokrzywdzeni nie potrafią go rozpoznać. Warto zatem wiedzieć, na czym polega mobbing i jak na niego reagować.

Czym jest mobbing według prawa?

Prawna definicja mobbingu została ujęta w art. 94 § 2 Kodeksu pracy. Według przepisów mobbing to systematyczne i długotrwałe działania wymierzone przeciwko pracownikowi, których skutkiem jest poniżenie, zdyskredytowanie lub odizolowanie go od reszty zespołu. Wskutek uporczywego nękania i zastraszania ofiara może mieć problemy natury psychicznej (nerwowość, depresja), a także odczuwać dolegliwości fizyczne (np. objawy kardiologiczne). Osoba, wobec której stosowany jest mobbing, ma zaniżoną ocenę przydatności zawodowej – czuje się niekompetentna, niezdolna i wierzy, że nie nadaje się na swoje stanowisko.

Jakie działanie może zostać uznane za mobbing?

Aby sąd uznał działanie za mobbing, nie wystarczy Twoja subiektywna ocena sytuacji. Przykładowo, jeśli szef udzieli Ci ostrej reprymendy i tym samym wydatnie popsuje Twoje samopoczucie, nie można jeszcze mówić o mobbingu. Kryteriów definicji nie spełnia również jednorazowy komentarz dotyczący Twojego ubioru lub zachowania. Na czym w takim razie polega mobbing? Oto typowe zachowania mobberów:

• krzyki, wyzwiska, ośmieszanie pracownika;
• utrudnianie wypowiadania się pracownikowi;
• krytyka pod adresem pracownika i jego pracy;
• zastraszanie przez e-mail, sms-y, w trakcie rozmowy telefonicznej;
• stosowanie gróźb i szantażu;
• lekceważenie pracownika i brak rozmowy z nim;
• izolowanie pracownika od zespołu, np. przez przesadzanie lub skierowanie do osobnego biura;
• niedopuszczanie do rozwoju relacji między pracownikami;
• psucie reputacji pracownika przez plotki i oszczerstwa;
• podważanie kompetencji pracownika;
• ośmieszanie wyglądu pracownika;
• zlecenie zadania, po czym odebranie go przed wykonaniem;
• zlecenie zadań poniżej lub powyżej kwalifikacji pracownika;
• utrudnianie pracownikowi wykonywania obowiązków;
• zlecanie zbyt dużej ilości prac i zadań;
• przydzielanie ciężkich prac przekraczających możliwości fizyczne pracownika;
• wymuszanie pracy w szkodliwych warunkach i zagrażającej życiu.

Trzeba również nadmienić, że powyższe działania spełnia kryteria mobbingu wówczas, jeśli będą miały systematyczny i długotrwały charakter.

Jak chronić się przed mobbingiem?

Już wiesz na czym polega mobbing. Teraz musisz znaleźć w sobie siłę, aby obronić się przed nękaniem i agresją ze strony szefa lub współpracowników. Zacznij zapisywać wszystkie działanie skierowane przeciwko Tobie, postaraj się również zgromadzić dowody – nagrania, maile, sms-y, listy. Możesz również dotrzeć do byłych pracowników, którzy opuścili firmę w niejasnych okolicznościach. Zapewne nie jesteś pierwszą i ostatnią ofiarą mobbera, a zeznania innych pokrzywdzonych pomogą Ci w udowodnieniu winy. Postaraj się znaleźć sojuszników także wśród obecnych pracowników, jednak z obawy przed utratą pracy, raczej niewielu zdecyduje się na wystąpienie w roli świadka w sprawie. Ponadto nie ukrywaj tego, co się dzieje w pracy – rozmawiaj o swojej ciężkiej sytuacji z bliskimi, przyjaciółmi, psychologiem. Szukaj pomocy w związkach zawodowych i infolinii dla ofiar mobbingu, a także opisz swój problem w Państwowej Inspekcji Pracy. Jeśli działanie mobbera wywarło negatywny wpływ na Twój stan zdrowia, koniecznie przygotuj dokumentację medyczną. Rozpatrywaniem sprawy o mobbing zajmuje się sąd pracy, jednak często bardziej korzystnym rozwiązaniem jest złożenie pozwu w sądzie cywilnym z tytułu naruszenia dóbr osobistych.